Riesling: alles wat je moet weten over de druif en de wijn

Hoofdstuk 1

Wat is riesling?

Riesling is een druivenras dat bekend staat om zijn sterke aroma’s. Het is een ronde druif met een groene schil. De druif levert een witte wijn op met rijke fruitsmaken. Riesling vindt zijn oorsprong in de regio rondom de Rijn. Die stroomt voor een groot deel door Duitsland, maar ook door Frankrijk, Oostenrijk en Zwitserland. 

Riesling is nauw verbonden met Duitsland. Al vanaf de 15e eeuw groeit de druif bij de oosterburen. Het heeft niet altijd een goed reputatie gehad. Ten eerste omdat Duitsland niet bekend staat als het land van wijn. Ten tweede stond riesling jarenlang bekend als mierzoet. 

Tegenwoordig is dat beeld compleet veranderd. Vinologen zweren zelfs bij riesling. Hoewel er nog steeds erg zoete varianten zijn, zijn er ook veel droge riesling. Er zijn namelijk gewoon veel verschillende soorten stijlen riesling. Van droog tot mierzoet, van groene tot tropische fruitsmaken. 

Het uiteindelijke resultaat hangt van een aantal factoren af. De bodemsamenstelling van de grond waar de druiven groeien is belangrijk, maar ook de wijze waarop de wijn wordt gemaakt. 

Hoofdstuk 2

Hoe smaakt riesling?

In het algemeen bevat riesling een hoog zuurtegraad. Vergelijkbaar met het niveau van bijvoorbeeld sinaasappelsap. Het heeft intense aroma’s van fruit en bloemen. De fruitaroma’s variëren van citrus- en steenvruchten naar meer tropische fruits, zoals ananas en abrikoos. De bloemachtige aroma’s komen van jasmijn, witte bloesem en kamperfoelie.

Oudere rieslings kunnen zelfs een geur van benzine, ook wel “goût de pétrole”, afgeven. Dat lijkt op het eerste gezicht vreemd, maar dat is het zeker niet. Deze geur ontstaat voornamelijk bij druiven die in de zon hangen.

Het klimaat

Vanzelfsprekend heeft het klimaat waarin de druif groeit impact op de smaak. Wijnboeren in een koeler klimaat maken riesling met rijpe groene fruitsmaken die ondersteund worden door appelbloesem en limoen. 

In warmere klimaten wordt riesling geproduceerd met meer smaken van steenvruchten. Daarnaast bevat het tinten van banaan, mango, meloen en ananas. Hieronder een aantal voorbeelden van riesling per regio en land.

Moezel, Duitsland: smaken van groene appel en citroen en aroma’s van kamperfoelie en natuursteen.

De Elzasstreek, Frankrijk: smaken van perzik, sinaasappel en aroma’s van witte bloesem en nat natuursteen.

Eden Valley, Australië: smaken van limoen, witte bloesem en aroma’s van kiezelsteen en benzine.

Hoofdstuk 3

Verschillende categorieën en typen

De riesling druif is erg veelzijdig. Het eindproduct kan daarom verschillende soorten wijnen opleveren. In het algemeen is riesling in vier categorieën onder te verdelen:

1. Zoet: de meeste rieslings hebben een bepaalde mate van zoetheid. Afhankelijk van de grond waarop de druif groeit, zijn Duitse wijnen vaak iets zoeter. Zoete rieslings zijn het smaakvolst als ze tussen de 10 en 30 jaar oud zijn. Binnen deze categorie vallen de Duitse Prädikatswein. 

2. Medium-zoet: deze zijn het best als ze tussen de 10 en 20 jaar oud zijn. Tot de categorie behoren Kabinet en Spätlese die vallen onder Prädikatswein. 

3. Droog: de varianten uit Frankrijk, Oostenrijk en de Verenigde-Staten zijn doorgaans droger dan de riesling uit andere landen. Maar ook het Duitse Qualitätswein valt onder deze categorie. De ideale rijping voor droge riesling is 5 tot 15 jaar.

4. Mousserend: mousserende wijnen zijn wijnen met koolzuurgas. Mousserende riesling komen voornamelijk voor in Duitsland.

Het Duitse kwaliteitssysteem

Elke riesling heeft een bepaalde mate van kwaliteit en zoetheid. Om die reden bestaan er in Duitsland 7 niveaus die elk een bepaalde stijl aangeven. Deze niveaus hebben betrekking op de kwaliteit en de smaak en niet op de aroma’s. 

Ten eerste wordt riesling verdeeld in twee categorieën: Qualitätswein en Prädikatswein. 

Qualitätswein

Tot de Qualitätswein behoren de wijnen die droog zijn en licht van structuur. Het zijn verfrissend zure wijnen met volle fruitsmaken. 

Binnen Qualitätswein worden labels gebruikt om de mate van zoetheid van de wijn aan te geven. Van droog naar zoet zijn dit:

• Trocken/Selection
• Halbtrocken/Classic
• Feinherb
• Liebliche
• Süß 

Prädikatswein

De overige zes niveaus worden onderverdeeld in Prädikatswein. Dit zijn wijnen die van oorsprong zoet zijn. Ze komen voornamelijk voor in de Moezel in Duitsland. Binnen Prädikatswein zijn er classificaties die betrekking hebben op de rijpheid van de druiven wanneer ze geoogst zijn. Hoe zoeter de druif, hoe hoger het alcoholpercentage en/of de zoetheid van de wijn. 

Hieronder volgen de gradaties van zoetheid binnen Prädikatswein. Kabinet en Spätlese zijn gematigd zoet. Auslese, Beerenauslese, Trockenbeerenauslese en Eiswein zijn allemaal zoete wijnen. 

1. Kabinet
Kabinet lijkt met zijn fruitachtige smaken op Qualitätswein. Het verschil zit hem in de zoetheid. Kabinet zijn half droge tot gematigd zoete wijnen. Tevens bevatten ze van alle stijlen het minste alcohol. Het is daarmee de lichtste riesling die er is.

2. Spätlese
Zie je echter “Trocken” op een fles spätlese staan, dan kun je ervan uitgaan dat en het een droge variant is met een hoger alcoholpercentage.

3. Auslese
Auslese betekent vrij vertaald “selectieve oogst”. De druiven die worden geoogst worden met de hand geselecteerd, omdat voor deze wijn alleen rijpe druiven worden gebruikt. Deze wijnen hebben een gematigd tot volle structuur. Ze bevatten tinten van tropische en/of exotisch fruit. Hoewel ze in Duitsland soms als half-droog worden beschouwd, kunnen ze eigenlijk ook als zoete wijn over de toonbank gaan.

4. Beerenauslese
Voor Beerenauslese wijn laten wijnboeren de druiven hangen totdat er botrytis optreedt. Dat is een schimmel die de schil van de druiven aantast. Hierdoor verdampt er vocht uit de druif en neemt het suikergehalte toe. Ook stijgen de aroma’s. Dit proces heet ook wel edele rotting.

Doordat niet alle suikers tijdens de fermentatie worden omgezet in alcohol, worden het zeer zoete wijnen. Vaak zijn dit dan ook dessertwijnen. 

Omdat voor deze wijn alleen de “overrijpe” druiven worden gebruikt, worden deze ook met de hand geselecteerd.

5. Trockenbeerenauslese
Dit zijn de allerzoetste wijnen binnen Prädikatswein en behoren daarom ook wel tot de categorie dessertwijnen. Qua structuur zijn deze wijnen voller dan Beerenauslese wijn.

6. Eiswein
Tenslotte is er nog Eiswein. Het verschil met Beerenauslese en Trockenbeerenauslese wijn is dat de druiven van Eiswein, zoals de naam al doet vermoeden, worden ingevroren. Dit gebeurt voor de fermentatie om zo nog meer water uit de druiven te halen. Hierdoor ontstaat er een super geconcentreerde dessertwijn.

Hoofdstuk 4

Waar wordt riesling gemaakt?

Hoewel riesling een beruchte Duitse wijn is, wil dat niet zeggen dat het niet in andere landen worden geproduceerd. Ook in Oostenrijk, Frankrijk en Canada groeit de druif. Dat is zeker niet onverdienstelijk. Ook hier worden kwalitatief hoogwaardige rieslings geproduceerd, van zoet, half-droog tot droog.

De druif houdt van een koel klimaat en groeit goed op steenachtige bodemsamenstellingen. Onderstaande regio’s voldoen hieraan.

Duitsland

Duitse riesling wordt vaak niet geblend met andere wijnen of op eikenhouten vaten gerijpt. Hierdoor behouden de druiven hun natuurlijke smaken. Van alle Duitse riesling komt een derde uit de Moezel. 

Frankrijk

De Elzas is een populaire wijnstreek in Frankrijk. Hier wordt bijvoorbeeld ook pinot grigio gemaakt. Van alle wijngaarden in deze streek wordt 20% besteed aan riesling. De riesling uit deze heeft een hoger alcoholpercentage dan de Duitse. 

Verenigde-Staten

Riesling is ontstaat in de Verenigde-Staten door Duitse immigranten in de 19e eeuw. Tegenwoordig komt een groot deel van de productie uit Washington, Michigan en de Finger Lakes in het noorden van New York.

Australië

Ondanks het warme klimaat wordt Riesling ook geproduceerd in Australië. Dit gebeurt voornamelijk in Clare Valley en Eden Valley. Dat zijn bekende wijnregio’s in Australië.

Nieuw-Zeeland

Ook in het wijnland Nieuw-Zeeland wordt riesling gemaakt. Dit gebeurt voornamelijk in Marlborough, waar bijvoorbeeld ook sauvignon blanc wordt gemaakt. Dat ligt in het noordoosten van het zuidereiland.

Hoofdstuk 5

Wijn & spijs

De diversiteit van riesling, mierzoet, zoet, half-droog, droog, maakt dat er altijd wel een geschikte wijn is voor elk gerecht. 

De truc is om het gewicht van de wijn te matchen bij het gewicht van het gerecht. Lichte rieslings passen goed bij lichte, gezonde maaltijden met veel groenten. Lichte rieslings met een zoet tintje passen goed bij de Aziatische keuken. Een droge en verfrissend zure riesling past weer bij wat zwaardere gerechten, zodat de smaken van het eten worden versterkt. Mierzoete riesling passen weer goed bij dessert gerechten. Vooral waar veel fruit in is verwerkt.